Plan de cours

Algemene informatie:

- Lesonderwerp: les temps du passé

- Benodigdheden: https://les-temps-du-passe2.webnode.nl/ 
computer met internet voor elke leerling + een koptelefoon of oortjes voor de video en de Lyricstraining om de anderen niet te storen (niet voor afstandsonderwijs)

- Doelgroep: derde graad ASO (richtingen met en zonder de component 'moderne talen')

- Duur: max. 2 lesuren

- Voorkennis: de leerlingen weten hoe de passé composé, de imparfait en de plus-que-parfait gevormd worden en hebben minstens al een globaal beeld van het (verschil in) gebruik van deze werkwoordstijden.

- Doelstellingen: deze les heeft als doel de voorkennis van de leerlingen te verfijnen, naar een hoger niveau te tillen en meteen ook functioneel in te zetten bij het beschrijven van gebeurtenissen uit het verleden. Aan het einde van de les zijn de leerlingen in staat om een korte, persoonlijke tekst in de verleden tijd op te stellen, daarbij de verschillende werkwoordstijden te combineren, correct te gebruiken en zo de grammaticale accuraatheid van hun schrijftaak te verhogen.

- Situering in het leerplan: leerplan (2014) van het VVKSO voor het vak Frans voor de derde graad ASO in studierichtingen zonder de component moderne talen (D/2014/7841/004)

- Leerplandoelstellingen:

• De leerlingen kunnen, op beschrijvend niveau, een situatie, een gebeurtenis, een ervaring beschrijven (ET 32).

• Bij het uitvoeren van schrijftaken kunnen de leerlingen hun functionele kennis (taalhandelingen, woordenschat en grammatica) inzetten en uitbreiden. Ze reflecteren hierbij over taal en taalgebruik (ET 42-43).

• De leerlingen tonen de bereidheid om schrijftaken uit te voeren en daarbij de gepaste schrijfstrategieën toe te passen; ze worden daarbij zelfstandiger en nemen meer initiatief (ET 45*).

• De leerlingen streven naar verzorgd taalgebruik, onder andere door het inzetten van strategieën. Ze zien het belang in van taalcorrectheid voor geschreven communicatie (ET 46*).

• De leerlingen kunnen de volgende taalhandelingen uitvoeren om, op hun niveau, de voor hen relevante (receptieve en) productieve taken uit te voeren (ET 42) : parler du passé: raconter un événement au passé (B1: raconter une anecdote, évoquer des souvenirs), raconter une expérience personnelle (B1: raconter une histoire, raconter l'évolution d'une situation)

• Voor het uitvoeren van de hierboven vermelde taalhandelingen beheersen de leerlingen de volgende morfologische elementen (expliciet benadrukt in de eindtermen): verbes : les temps: vorming, waarde en gebruik van de tijden van de indicatif voor de communicatie in de tegenwoordige, de verleden en de toekomende tijd

ICT-toepassingen:

De website die aan de basis ligt van deze les, waarop alle materialen kunnen worden teruggevonden, werd ontwikkeld met de online websitebouwer Webnode. Het gebruik van een website maakt dat deze les geschikt is voor zowel onderwijs in de klas als afstandsonderwijs (of blended onderwijs, waarbij slechts een deel van de leerlingen in de klas aanwezig is), wat in het licht van de huidige quarantaineregels natuurlijk interessant is. Verder laat deze website ook differentiatie in tempo toe: het is de bedoeling dat leerlingen zelfstandig, op hun eigen tempo, met het materiaal aan de slag gaan, thuis of in de (computer)klas.

Kahoot is een leuke en motiverende manier voor de leerlingen om de les mee te starten. Tegelijk wordt de voorkennis van de leerlingen getest. Het resultaat van de quiz wordt later, tijdens de oefeningen, gebruikt om verder te differentiëren (zie lesverloop).

Op YouTube zijn verschillende leerrijke video's te vinden. Leerlingen vinden het bekijken van een video meestal interessanter dan het luisteren naar een leerkracht die dezelfde theorie uitlegt in de klas. Voor video's hebben ze doorgaans meer aandacht. In de gekozen video wordt het verschil tussen de imparfait en de passé composé duidelijk en correct uitgelegd met verschillende goede voorbeelden. Bovendien is het niveau van het gekozen fragment aangepast aan dat van de leerlingen (intermédiaire). Het is deze theorie (Hoe worden de passé composé en de imparfait samen gebruikt in dezelfde zin, in verhalen ?) die de leerlingen nodig hebben om de taalgerichte oefeningen en de communicatieve opdracht te kunnen uitvoeren.

Op de website is ook een samenvattend schema te vinden waarin gebruik wordt gemaakt van de voorbeelden uit de YouTube-video. Dit schema is gemaakt via Mindomo. Deze website laat toe om zelf schema's te maken, die te delen met anderen en zelfs samen aan een schema te werken. Het schema werd daarna als afbeelding aan de website toegevoegd.

BookWidgets laat toe om verschillende soorten interactieve online oefeningen te creëren. Na het maken van een oefeningenreeks kunnen de leerlingen de oplossingen zien, wat ervoor zorgt dat elke leerling duidelijk ziet waar hij/zij nog fouten maakt en dus nog moet oefenen. Als leerlingen niet begrijpen waarom in een bepaalde zin, bijvoorbeeld, een passé composé gebruikt moet worden en geen imparfait, kunnen ze extra uitleg vragen aan hun leerkracht, rechtstreeks in de klas of via het online leerplatform van de school.

Op een Padlet-muur kunnen leerlingen de tekstjes van hun klasgenoten lezen, er inspiratie uit halen en vervolgens ook (peer-)feedback op geven. Zo kan er interactie ontstaan tussen de leerlingen.

Lyricstraining kan een leuke afsluiter van de les zijn. Leerlingen houden vaak van muziek en vinden het leuk om de lyrics te leren. Het gekozen liedje (Formidable - Stromae) is wellicht door iedereen gekend, waardoor het leuk is om de les hiermee af te sluiten. De leerlingen kunnen bewijzen dat ze niet alleen de lyrics, maar ook het verschil in gebruik tussen de passé composé en de imparfait kennen. Het zijn namelijk de werkwoordsvormen die ze in het liedje moeten aanvullen.

Het beoordelingsrooster voor de communicatieve schrijfopdracht werd ontworpen via de website www.forallrubrics.com, die zeer gebruiksvriendelijk is.

Lesverloop:

Deze les bestaat uit drie verplichte onderdelen en een keuzeonderdeel.

Deel 1: introductie

De leerlingen volgen het leerpad zoals het beschreven staat op de eerste pagina van de website (Page d'accueil). Op deze pagina lezen ze ook welke leerdoelstellingen worden nagestreefd (Pourquoi les temps du passé ?). Als ze doorklikken naar de volgende pagina (Introduction), starten ze de les met een kleine quiz (Kahoot). Op basis van de score die ze hierop behalen, volgen ze ofwel het remediëringstraject (als ze 7 of minder scoren) ofwel het basistraject (als ze 8 of meer scoren). Leerlingen die nood hebben aan extra ondersteuning kunnen voor ze aan de oefeningen beginnen een video bekijken waarin nog eens duidelijk wordt uitgelegd wat het verschil is tussen de passé composé en de imparfait. De inhoud van deze video wordt samengevat weergegeven in de vorm van een schema onderaan de pagina. De eerste fase van het gangbare pedagogisch scenario voor grammatica-onderwijs (PPP: present-practice-produce), het expliciteren van de regels, wordt hier dus ingekort en optioneel aangeboden. Aangezien het gaat om leerstof die al verschillende keren behandeld is geweest, is ervoor gekozen meer in te zetten op practice (deel 2) en produce (deel 3).

Deel 2: oefeningen

De leerlingen die het remediëringstraject volgen maken enkele remediëringsoefeningen alvorens over te gaan naar de basisoefeningen. De meeste van deze oefeningen zijn puur reproductief (i.e. vormgericht). Leerlingen moeten zelf, op basis van de quizvragen die ze fout beantwoord hebben, inschatten of ze vooral nood hebben aan oefeningen waarin ze een keuze moeten maken tussen être en avoir voor de vorming van de passé composé (oefening 1 en 2), over l'accord du participe passé (oefening 3 et 4) of over het verschil tussen imparfait en passé composé (oefening 5). De laatste oefening is aanbevolen voor alle leerlingen die geen 8 behaalden op de quiz. Ze bereidt rechtstreeks voor op de basisoefeningen, die wat moeilijker zijn. Als leerkracht kunt u erop toezien dat de leerlingen van het remediëringstraject voldoende tijd overhouden voor de basisoefeningen en de daaropvolgende communicatieve schrijfopdracht, die overeenkomstig de principes van het taakgericht vreemdetalenonderwijs (la perspective actionnelle) de essentie van de les vormt.

De leerlingen die het basistraject volgen gaan rechtstreeks over naar de basisoefeningen, die alle vijf verplicht gemaakt moeten worden door alle leerlingen. Aangezien deze oefeningen worden weergegeven in stijgende moeilijkheidsgraad, is het belangrijk dat leerlingen de oefeningen maken in de volgorde waarin ze worden gepresenteerd. In deze oefeningenreeks komen geen reproductieve oefeningen meer voor. Alle basisoefeningen zijn transferoefeningen, die de leerlingen voorbereiden op de communicatieve schrijfopdracht, het laatste verplichte onderdeel van deze les. Ze zijn niet alleen vorm-, maar ook en vooral betekenis-en gebruiksgericht: leerlingen moeten rekening houden met de context bij het invullen van de juiste werkwoordsvorm. Het gaat dan ook niet om geïsoleerde zinnen, zoals bij de remediëringsoefeningen, maar om echte (korte) verhalen (récits).

Deel 3: communicatieve schrijfopdracht

Na het maken van de oefeningen schrijven de leerlingen een korte tekst (van minimum 100 woorden) over een onvergetelijke herinnering : iets dat gebeurd is op reis, op school of met vrienden of familie. Ze moeten minstens twee passés composés, twee imparfaits en een plus-que-parfait in hun tekst integreren en ervoor zorgen dat deze correct gebruikt zijn. Om de opdracht zo authentiek mogelijk te houden, mogen de leerlingen tijdens het schrijven van hun tekst vertalingen van woorden opzoeken en gebruik maken van een spellingcorrector. Ook worden ze expliciet aangespoord om hun tekst na te lezen alvorens deze te publiceren. Om leerlingen aan te moedigen deze schrijfstrategieën te gebruiken, zijn woordenschat en spelling, naast grammatica, opgenomen als evaluatiecriteria. Wanneer de leerlingen tevreden zijn over hun tekst, delen ze die met hun klasgenoten en leerkracht via Padlet, waarop ook al twee uitgewerkte voorbeelden te vinden zijn. Daarna reageren ze met minstens 20 woorden op een tekst van een klasgenoot. Dit doen ze aan de hand van het beoordelingsrooster, dat u als leerkracht ook kan gebruiken voor het (formatief) evalueren van de schrijfopdracht. Het geven van peer-feedback kan eventueel worden uitgebreid, waarbij leerlingen meerdere tekstjes becommentariëren, en/of opgegeven als huistaak.

Keuze: uitdagende oefeningen of Lyricstraining

Na het schrijven van de tekst zitten de verplichte taken erop voor de leerlingen. Uiteraard zullen sommige leerlingen sneller klaar zijn dan anderen. Daarom zijn er, vooral voor de leerlingen die geen remediërende oefeningen hoefden te maken, enkele uitdagende oefeningen voorzien. Eentje daarvan komt zelfs uit een syllabus van de opleiding Taal-en Letterkunde. Alle werkwoordsvormen in de passé simple, die leerlingen in het secundair onderwijs niet actief moeten kunnen gebruiken, werden vervangen door passés composés. Het opzet van de uitdagende oefeningen is identiek aan dat van de basisoefeningen: leerlingen vervolledigen een récit met de juiste werkwoordsvormen, maar de context is iets complexer, waardoor de keuze voor de juiste werkwoordstijd (passé composé, imparfait of plus-que-parfait) minder voor de hand ligt. Leerlingen kunnen er ook voor kiezen om de lyrics van het liedje 'Formidable' van Stromae aan te vullen met de juiste werkwoordsvormen en zo, op een meer ludieke manier, verder te oefenen (Lyricstraining). Zo hebben de snellere leerlingen voldoende om handen tot elke leerling de verplichte oefeningen heeft afgewerkt en een tekst geschreven heeft.

Bij technische problemen

Als er technische problemen zijn, kunnen de leerlingen het invulformulier dat ze terugvinden op de pagina Questions ? indienen. Dan kunnen de technische tools weer op punt gezet worden. Ook leerkrachten die op voorhand de tools testen en merken dat er een probleem is, kunnen dit formulier invullen. Bij inhoudelijke problemen kunnen de leerlingen steeds terecht bij hun vakleerkracht Frans.

Bronnen oefeningen:

Plantyn, Coup de Pouce (online oefenmateriaal)
Van In, 7 à dire (online oefenmateriaal)
Syllabus Frans Taal & tekst II van de opleiding Taal-en letterkunde (KUL, campus Leuven)